Czym zajmuje się epistemologia?

Wiele osób debatuje nad tym, czym jest epistemologia. Jest to gałąź filozofii, która zajmuje się szczegółowym badaniem wiedzy. Należy pamiętać, że wiedza to zbiór faktów oraz informacji, które ludzie akceptują jako prawdziwe.

Czym jest epistemologia?

Akceptacja pewnych rzeczy jako prawdziwych skutkuje tym, że twierdzimy, że fałszywe są już inne rzeczy. Głównym zadaniem epistemologii jest skupienie się na kryteriach potwierdzających wiedzę. Epistemicide to z kolei przeciwieństwo, które określane jest jako niszczenie wiedzy. Palenie kobiet na stosie to jeden z najważniejszych historycznych przykładów epistemicide.

Ludzie uważali wtedy błędnie, że są one czarownicami. Było to jednak mordowanie niewinnych ludzi, którzy nie zgadzali się z teoriami głoszonymi przez rządzących. Mówiąc precyzyjniej, epistemologia bada zdobywanie wiedzy. Żeby zdobyć wiedzę, trzeba zastosować pewne kryteria.

Epistemologia zajmuje się określeniem tych kryteriów, a także definiuje pojęcie uzasadnienia, rzeczywistości, prawdy oraz obiektywności. Jeżeli chcemy dokładnie określić, czym jest nauka, to również możemy w tym celu wykorzystać epistemologię.

Na początku należy sobie uświadomić, czy jakąkolwiek uniwersalną prawdę możemy zrozumieć. Sceptycy uważają, że nie jest to możliwe i są do tego nastawieni raczej negatywnie. Jeśli pozytywnie odpowiesz na to pytanie to wtedy przychodzi etap poszukiwania prawdy. Empiryści wierzą, że do prawdy można dotrzeć przy użyciu zmysłów. Z kolei racjonaliści są przekonani, że to rozum jest główną drogą dotarcia do prawdy.

Idealista to człowiek, który wierzy, że przedmiotem prawdy jest opinia o danym zjawisku. Realiście twierdzą jednak, że to zewnętrzna rzeczywistość jest przedmiotem prawdy. Posiadanie stanowiska epistemologicznego jest bardzo ważne nie tylko w psychologii, ale również w innych naukach.

Dotarcie do prawdy

Panuje powszechne przekonanie, że to za pomocą zmysłów naukowcy zdobywają wiedzę. To by jednak znaczyło, że naukowcy są empirystami. Oprócz tego są też realistami, ponieważ twierdzą, że zewnętrzna rzeczywistość jest przedmiotem prawdy. To stanowisko nie jest jednak podzielane przez wszystkie nauki. Można wyróżnić też takie szkoły myślenia, jak humanizm oraz konstruktywizm.

Odpowiedzi na pytania epistemologiczne nie daje żadne z nich. Epistemologii bliżej jednak do pozytywizmu i post-pozytywizmu. Warto zwrócić szczególną uwagę na fakt, że każda szkoła myśli prezentuje różne stanowiska na temat wiedzy. Stosowane metodologie oraz sposoby zdobywania wiedzy są różne, choć w rzeczywistości mogą mieć tak naprawdę wiele wspólnego.

To sprawia, że wiedza jednej szkoły myślenia może być całkowicie zanegowana przez drugą. Niektórzy twierdzą, że epistemologia to dyskusja akademicka bez odpowiedzi. Nie jest to jednak do końca prawda. Już w starożytnej Grecji pojawiła się epistemologia.

Rozwój epistemologii

Filozofowie tacy jak Platon jako pierwsi przeciwstawili pojęcie wiedzy pojęciu opinii. Wiedza jest to uzasadnione oraz prawdziwe przekonanie, które udało się uzyskać po procesie weryfikacji, który jest bardzo rygorystyczny. Warto mieć na uwadze, że opinia to subiektywny punkt widzenia, który nie ma żadnych podstaw i rygoru. Termin epistemologia zaczął się rozwijać dopiero w epoce renesansu.

Wtedy pojawili się tacy myśliciele jak John Locke, Johannes Kepler oraz Isaac Newton, którzy całe swoje życie poświęcili badaniu zjawisk naukowych. Krytyczny racjonalizm oraz logiczny neopozytywizm to szkoły epistemologii, które pojawiły się w XX wieku.

Warta uwagi jest zwłaszcza epistemologia genetyczna, która twierdzi, że inteligencja oraz wiedza to zjawisko adaptacji człowieka do naturalnego środowiska, w którym przebywa.

Jest to dosyć odważne stwierdzenie, ale z pewnością jest w tym sporo racji. Filozof Jean Piaget jest odpowiedzialny za stworzenie genetycznej epistemologii. Można nawet powiedzieć, że jest to połączenie empiryzmu oraz aprioryzmu.

Epistemologia prawna

Do człowieka jako istoty wyjątkowej podchodzi za to epistemologia prawna. Warto zwrócić szczególną uwagę na fakt, że przedstawia ona różne sposoby działania, reagowania oraz myślenia. Dzięki temu możliwych jest nawet kilka różnych interpretacji. Pozytywizm prawniczy oraz prawo naturalne to prawdopodobnie jedne z najważniejszych prawniczych epistemologii w historii.

Epistemologia to dyscyplina wykorzystywana znacznie częściej w naukach ścisłych. Chodzi przede wszystkim o precyzyjne ustalenie stopnia pewności wiedzy naukowej. Należy również pamiętać, że epistemologia jest częścią filozofii nauki. Generuje ona dwa stanowiska, mianowicie racjonalizm oraz empiryzm.

Źródłem wiedzy dla racjonalistów jest oczywiście rozum, natomiast dla empirystów najważniejsze jest doświadczenie. Warto zaznaczyć, że z punktu widzenia filozofii epistemologia odnosi się także do gnoseologii lub teorii wiedzy. Większość autorów wyraźnie jednak odróżnią gnoseologię od epistemologii skoncentrowanej głównie na wiedzy naukowej. Epistemologia zajmuje się badaniem metod oraz podstaw wiedzy naukowej.

Pod uwagę brane są nie tylko czynniki społeczne i historyczne, ale również psychologiczne.